Zabytki i historia Pomorza

Latarnia w Rozewiu im. Stefana Żeromskiego znajduje się na najbardziej wysuniętym na północ skrawku polskiego Wybrzeża. W miejscu tym od niepamiętnych czasów palono ogień ostrzegający żeglarzy przed niebezpieczeństwem. Pierwsza udokumentowana wzmianka o Rozewiu, nazywanym Resehoned, pochodzi z XV wieku i wspomina o nim flamandzka locja – opis szlaków wodnych oraz wybrzeża Bałtyku. Natomiast na mapie z 1655 roku na wspomnianym przylądku zaznaczono pierwowzór latarni w postaci drewnianej konstrukcji z płomieniem na szczycie. Dzieje latarni rozewskiej liczone są jednak od 1696 roku. Latarnia ukazana została na szwedzkiej mapie Zatoki Puckiej z tego właśnie roku.

Obecna kamienno-ceglana latarnia pochodzi z 1822 roku. Po wybudowaniu miała kształt zwężającej się ku górze wieży o wysokości 21,3 m. Źródłem białego, stałego światła latarni było 15 lamp Arganda. W roku 1866 lampy Arganda zastąpione zostały soczewką schodkową, składającą się z koncentrycznych pierścieni. Lampa zasilana była olejem rzepakowym. Zapalano ją kwadrans przed zachodem słońca, a gaszono o świcie. Latarnię podwyższano w 1910 i w 1978 roku z uwagi na coraz wyższe buki rosnące w okolicznym lesie, zasłaniające światło latarni od strony morza. Ma ona obecnie wysokość 32,7 m. Na szczycie zainstalowana jest aparatura obrotowa, składająca się z dwóch paneli, w których znajduje się po 20 halogenowych żarówek. Wysokość białego światła nad wodą wynosi 83,2 m, zaś jego zasięg to 26 mil morskich (48,2 km), jest to światło błyskowe (światło – 0,1 s, przerwa – 2,9 s, okres 3 s). Od 1994 roku w latarni funkcjonuje system nawigacji satelitarnej GPS, pozwalający określić pozycję z dokładnością 5-10 metrów. Znajduje się w niej także jedna z jedenastu stacji brzegowych systemu AIS-PL na polskim Wybrzeżu. System umożliwia automatyczne monitorowanie ruchu statków w strefie przybrzeżnej. Antena stacji na Rozewiu ma wysokość 85 m.

W latarni znajduje się tablica poświęcona Stefanowi Żeromskiemu a obok niej pomnik w postaci niewielkiego popiersia twórcy. W ten sposób nawiązano do legendy jakoby pisarz napisał tu powieść „Wiatr od morza”. Stefan Żeromski w Rozewiu przebywał, lecz wzmiankowaną powieść napisał w Warszawie. W 1972 roku latarnia uznana została za zabytek i udostępniona zwiedzającym.

Niedaleko opisywanej czynnej latarni znajduje się dwudziestojednometrowa latarnia, obecnie nieczynna, nazywana „nową latarnią”. Nową, ponieważ zbudowana została później niż stara, bo w 1875 roku. W latach 1875 – 1910 obie świeciły równocześnie i zapobiegały zdarzającemu się wcześniej myleniu latarni helskiej z rozewską, czego efektem było utknięcie statków na mieliznach między Chałupami a Jastarnią. Po modernizacji starej latarni w 1910 roku nowa okazała się zbyteczną i została wyłączona.

Fot. fot. Zdzisław Skrago (CC BY-NC-ND 3.0 PL)