Zabytki i historia Pomorza

Strona Zdzisława Skrago

Kalendarium

1343 – Na mocy przywileju nadanego Głównemu Miastu w 1342 roku przez wielkiego mistrza krzyżackiego Ludolfa Koeniga przystąpiono do budowy kościoła parafialnego pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii. Budowa trwała etapami przez 159 lat.

1502 – W dzień św. Panteleona 28 lipca uroczyście położono ostatnią cegłę w sklepieniu kościoła Mariackiego.

1517 – Mistrz Michał z Augsburga zakończył pracę nad ołtarzem głównym.

1529 – Dominikanin Pankracy Klemme wprowadził do kościoła nabożeństwa luterańskie. W 1572 roku luteranie po raz pierwszy celebrowali oficjalnie przy ołtarzu głównym. Jednak godność proboszcza przez wiele lat sprawowali nadal wyznaczeni przez królów polskich duchowni katoliccy.

1678 – W dniu 21 lipca poświęcono kamień węgielny pod przeznaczoną dla katolików gdańskich Kaplicę Królewską. Budowlę zaprojektował Tylman z Gameren. Prace nadzorowane przez Bartłomieja Ranischa ukończono w 1681 roku.

1945 – W marcu kościół spłonął w wyniku ostrzału artyleryjskiego. Wielka część sklepień, zwłaszcza nad transeptem i prezbiterium, runęła rozbijając kamienne płyty nagrobne tworzące posadzkę. Jeszcze przed 1945 rokiem niemieccy konserwatorzy zabezpieczyli część wystroju wnętrza kościoła, ratując go przed zniszczeniami. Po wojnie kościół został przekazany katolikom.

1965 – Kościół Mariacki 20 listopada bullą papieską uzyskał godność bazyliki mniejszej.

1978 – Zakończono prace przy odbudowie kościoła.

1987 – Ks. biskup Tadeusz Gocłowski promulgował dekret Kongregacji ds. Biskupów nadając świątyni tytuł konkatedry. 

       

Zdjęcia archiwalne wyposażenia kościoła Mariackiego w Gdańsku

 Opis

Bazylika Mariacka zwana „koroną miasta Gdańska” wzbudzała zawsze zachwyt. Dominikanin Martin Gruneweg w 1606 roku pisał: „Jakkolwiek sławna jest wenecka fara, niewiele mniej jest i gdańska, którą nie inaczej w Polsce i innych krajach zowią tylko wielkim kościołem i uważają ją wszyscy za piękną i bogatą.[...] A są w niej wszystkie zakątki tak miłe, że się wydaje, jakby się uśmiechała i chciała do człowieka gadać. Prawdziwy ziemski raj”.

Posiada ona kubaturę ok. 155 000 m2, długość 105,2 m, szerokość w  transepcie 66 m. Na 27 filarach wspiera się sklepienie gwiaździste i kryształowe. Wznosi się ono na wysokość 28‑30 m. Wnętrze świątyni oświetlone jest przez 37 olbrzymich okien. Największe wschodnie ma 127 m2 powierzchni.

Do kościoła prowadzi 7 bram, każda z innej uliczki. Zwieńcza go 7 wież iglicznych, 3 ceramiczne i wieża dzwonna o wysokości 82 m, zakończona dwoma dachami, między którymi znajduje się galeryjka widokowa, skąd można podziwiać widok na starówkę gdańską.

Mimo zniszczeń dokonanych w 1945 roku wyposażenie  kościoła Mariackiego cechuje bogactwo sakralnej sztuki, szczególnie średniowiecznej. Ołtarze główny, św. Barbary, św. Jakuba, św. Jadwigi, św. Doroty, św. Jana Chrzciciela, św. Adriana, Pieta, Piękna Madonna, scena ukrzyżowania na belce tęczowej, epitafia, Tablica Jałmużnicza, Tablica Dziesięciorga Przykazań, nagrobek Bahrów, chrzcielnica, czternastometrowy zegar astronomiczny z 1470 roku i wiele innych zabytków prezentuje najwyższy poziom artystyczny.

Obecny wystrój świątyni daleki jest jednak od tego, jaki zachował się do czasu ostatniej wojny – brakuje wiele elementów zniszczonych i zaginionych lub przechowywanych poza kościołem Panny Marii.W zamian można w nim oglądać dzieła przeznaczone pierwotnie dla innych sakralnych wnętrz. Prospekt organowy, misa chrzcielna, ambona pochodzą z kościoła św. Jana. Być może, wraz ze zwrotem zabytków pozostających poza świątynią jej wnętrze zbliży się do dawnego wyglądu.