Zabytki i historia Pomorza

Strona Zdzisława Skrago

Ołtarz św. Kazimierza wykonany z różnobarwnego marmuru zastąpił wcześniejszy z 1593 roku, który poświęcony był Matce Bożej i św. Ambrożemu. Obecny ufundował opat Jan Grabiński. Jego też herb i rok powstania ołtarza – 1635 widnieją w szczycie zwieńczenia całej kompozycji. U samej góry pełnoplastyczna alabastrowa rzeźba przedstawia św. Kazimierza (1458-1484), syna Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Pochowany on został w katedrze wileńskiej, kanonizowany w 1602 roku. Poniżej postacie siedzące to św. Franciszek Ksawery i św. Stanisław Kostka.

Ołtarz ma typowy dla byłego kościoła cysterskiego w Oliwie układ. Antepedium zdobi kolorowy kurdyban, na mensie ołtarzowej ustawiono współczesne, ale nawiązujące do historycznego wystroju ołtarza, tabernakulum autorstwa Mariusza Drapikowskiego. W predelli powyżej mensy obraz malowany na desce przedstawia scenę wypędzenia z raju Adama i Ewy. Po bokach są dwa medaliony wykonane z marmuru; w prawym płaskorzeźba wyobraża św. Józefa, w lewym jest wizerunek św. Jana Chrzciciela. Natomiast główny obraz w nastawie dotyczy tajemnicy wcielenia zwanej też w sposób uproszczony zwiastowaniem Najświętszej Maryi Pannie. Stoi ona w głębi, bliżej widza klęczy archanioł Gabriel trzymający lilię (w sztuce sakralnej klęczący archanioł Gabriel przed Maryją obrazuje tajemnicę wcielenia, natomiast stojący przed nią zwiastowanie). Kolorystyka dzieła oraz umieszczone na obrazie źródło światła w postaci skrawka rozjaśnionego nieba wskazuje na autorstwo Hermana Hahna. Obraz ujęty jest w podwójne kolumny jońskie. Siatka żyłek na trzonach kolumn tworzy zarys głów ludzkich. W zwieńczeniu widnieje przedstawienie Trójcy Świętej. Naprzeciw siebie siedzą Bóg Ojciec i Syn, nad nimi unosi się Duch Święty w postaci gołębicy.

Przed ołtarzem pochowani zostali opaci oliwscy Jan Grabiński (1630-1638) i jego brat Aleksander Grabiński (1639-1640). Na uszkodzonej czarnej marmurowej płycie nagrobnej umieszczony jest ich herb "Pomian" – głowa wołu przebita mieczem. Inskrypcja informuje o datach śmierci opatów.