Zabytki i historia Pomorza

Strona Zdzisława Skrago

1186 – Cysterski klasztor oliwski został ufundowany przez księcia pomorskiego Sambora I. Cystersi z opatem Bernardem Ditthardem do Oliwy przybyli z Kołbacza i byli zapewnie w większości pochodzenia duńskiego, ponieważ klasztor w Kołbaczu był filią duńskiego klasztoru w Esröm.

1224 – W czasie napadu pogańskich Prusów pierwsze romańskie oratorium spłonęło. Odbudowany i powiększony kościół w roku 1234 (lub w 1236) ponownie został zniszczony przez Prusów.

1342 – Zakończenie konfliktu z zakonem krzyżackim dotyczącego stanu posiadania klasztoru. Wielki mistrz Ludolf Köning von Wattzau  uznał wszystkie roszczenia cystersów oliwskich.

1350 – Zapalenie się sadzy w kominie spowodowało pożar i całkowite spalenie się kościoła i klasztoru. Przez pięć lat do 1355 roku trwała odbudowa a zarazem rozbudowa kościoła. Nadano mu styl gotycki, przedłużono prezbiterium, wybudowano ambit i o cztery przęsła przedłużono nawę główną, przez co świątynia uzyskała swoje obecne rozmiary i kształt.

1577 – Gdańskie wojsko najemne walczące ze Stefanem Batorym napadło na klasztor i spaliło go doszczętnie. Gdańsk ostatecznie uznał władzę Batorego i został zmuszony do zapłacenia 20 000 guldenów odszkodowania za dokonane zniszczenia w Oliwie. Dzięki temu oraz hojnym nadaniom króla i magnatów do roku 1583 trwała odbudowa kościoła i klasztoru przywracająca ich stan pierwotny. W XVII wieku dobudowano jedynie kaplicę chrzcielną i dodano barokowe ozdoby.

1594 – Biskup włocławski Hieronim Rozrażewski 14 sierpnia konsekrował kościół.

1601 - Dokumentem z dnia 20 III 1601 r. konwent cysterski w Oliwie z ówczesnym opatem Dawidem Konarskim podejmują decyzję o ustanowieniu wspólnoty z opactwem cysterskim w Clairvaux. Mniej więcej do poł. XVI wieku klasztor w Oliwie jako bezpośrednia filia klasztoru w Kołbaczu podporządkowany był duńskiemu opactwu w Esröm. W wyniku postępów reformacji protestanckiej klasztory w Kołbaczu (1535) i Esröm (1559) przestały istnieć.

1603 – Król Zygmunt III Waza wyjednał u papieża Klemensa VIII prawo do infuły i pastorału dla opatów oliwskich.

1626 – Klasztor został splądrowany przez szwedzkie wojska. Wywieziono do Skokloster w Szwecji renesansową ambonę i organy.

1660 – W Oliwie podpisano traktat pokojowy po potopie szwedzkim.

1772 – Oliwa znalazła się pod panowaniem pruskim. Zasekwestrowano wszystkie dobra klasztorne, które znalazły się w granicach państwa pruskiego. Opatowi przyznano roczną pensję w wysokości 4000 guldenów a klasztorowi pieniężną rekompensatę.

1831 – Władze pruskie zlikwidowały klasztor cystersów w Oliwie. Kościół i część zabudowań poklasztornych przydzieliły parafii katolickiej. 

       

1925 – Papież Pius XI erygował bullą z dnia 30 grudnia 1925 r. diecezję gdańską, podległą tylko Watykanowi, wyłączoną z polskich i niemieckich struktur kościelnych. Na mocy tej bulli kościół oliwski uzyskał rangę katedry, a Oliwa stała się stolicą diecezji i siedzibą biskupów. Pierwszym gdańskim biskupem diecezjalnym został pochodzący ze starej irlandzkiej rodziny, wcześniej biskup diecezjalny ryski, hrabia Edward Aleksander Władysław O’Rourke.

1976 – Papież Paweł VI dnia 8 lipca 1976 r.  nadał katedrze tytuł bazyliki mniejszej.

1987 - Pierwsza wizyta papieża Jana Pawła II w Oliwie.

1992 - Papież Jan Paweł II bullą z dnia 25 marca utworzył archidiecezję gdańską z siedzibą w Oliwie. Bazylika Świętej Trójcy w Gdańsku Oliwie stała się archikatedrą.

1999 - Papież Jan Paweł II po raz drugi nawiedził archikatedrę oliwską.